Η οικονομική επιστήμη και η ασύμμετρη πληροφόρηση. Πώς διαμορφώθηκε η οικονομική επιστήμη σε ένα είδος θρησκευτικής λατρείας.
Η οικονομική επιστήμη και η ασύμμετρη πληροφόρηση – Διάβαζε και μη ερεύνα.
Η αρχική μορφή του «διάβαζε και μη ερεύνα» ήταν «πίστευε και μη ερεύνα» και αποτελούσε ένα προπαγανδιστικό όπλο για τα λογής δόγματα -πολιτικά και θρησκευτικά.
Πάντοτε τα ανοιχτά συστήματα αποτελούσαν περιοχές που απέφευγε συστηματικά η εξουσία, μια που εμπεριείχαν το ενδεχόμενο της μεταβολής, πράγμα που πάντοτε ήταν το φόβητρο σε (δήθεν) παγιωμένες εξουσίες.
Η πληροφορία αποτελούσε μια περιοχή που απαιτούσε πίστη και καθόλου έρευνα.
Ασυμμετρία της πληροφορίας
Ο οικονομολόγος Stiglitz έχει ασχοληθεί με τη θεωρία της ασυμμετρίας στη πληροφορία -μάλιστα το Νόμπελ που πήρε (2001) οδήγησε στη θεωρία των αγορών με ασύμμετρη πληροφόρηση.
Τρία ταπεινά παραδείγματα:
- Η κραταιά Βρετανική Αυτοκρατορία είχε χρεοκοπήσει ήδη οικονομικά από το 1914. Αυτό το γεγονός ποτέ δεν έλαβε αξιόλογη δημοσιότητα, έτσι για τους μη πληροφορημένους (η μεγάλη πλειονότητα) συνέχιζε να διατηρεί τη φήμη και την αίγλη της (βασισμένη σε ένα ψέμα). Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το ψέμα αυτό μετασχηματίστηκε σε μια αόριστη ειδική σχέση με τη μέχρι σήμερα νέα αλλά ιδιαίτερα προβληματική κοσμοκράτειρα (ΗΠΑ), πράγμα που ακόμη παραμυθιάζει ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων.
- Τα καταναλωτικά προϊόντα που διαφημίζονται διαθέτουν ισχυρά και ασθενή σημεία, θετικές αλλά και αρνητικές ιδιότητες. Βέβαια η διαφήμιση είναι ένα από τα υποδείγματα ασύμμετρης πληροφόρησης, μια που ποτέ δεν έχει διαφημιστεί προϊόν προβάλλοντας αρνητικές ιδιότητες. Λ.χ. τα κινητά τηλέφωνα διευκολύνουν την επικοινωνία, αλλά και η χρήση τους πιθανόν να προκαλεί καρκίνο στον εγκέφαλο κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Ποτέ δεν διαφημίστηκε αυτή η δεύτερη πιθανότητα -ούτε πρόκειται στον αιώνα τον άπαντα!
- Ο Βάρναλης συμπυκνώνει (στη συλλογή ποιημάτων «Οργή λαού»)
Τρία πράγματα χαλάσασι την Ρωμανίαν όλην:
η πείνα, η αμάθεια και η κενή ελπίδα.
Αλλά και τρία εσώσασι τους άρχοντας Ρωμαίους:
Κλοπή, απάτη, προδοσία -και πάλιν προδοσία!
Σε μεγάλο βαθμό το ίδιο συμβαίνει με τα μαθηματικά, που έχουν μετασχηματιστεί σε μυθε-ματικά ( myth-ematics), μια που είναι εμποτισμένα με αντιλήψεις οι οποίες δεν έχουν σχέση με το τι όντως συμβαίνει.
Αυτό θυμίζει την Πτολεμαϊκή αστρονομία, που επέμενε σθεναρά πως η Γη είναι το κέντρο του Σύμπαντος (γεωκεντρικό σύστημα), αντίληψη που υπήρχε παλιά αλλά σήμερα δεν διαθέτει καμία ισχύ.
Η Οικονομία και οι Οικονομολόγοι…
Σήμερα συζητάμε για τα μαθηματικά των πολύπλοκων συστημάτων, των μη γραμμικών δυναμικών συστημάτων.
Το σύνολο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής θεωρίας όμως χρησιμοποιεί μαθηματικά περασμένων εκατονταετιών για να στηρίξει τα επιχειρήματά της.
Είναι προφανές ότι:
- Αρκετοί οικονομολόγοι δεν γνωρίζουν τα μαθηματικά των μη γραμμικών δυναμικών συστημάτων -ή μάλλον τα αποφεύγουν σαν τον διάολο
- Η ερμηνεία τους για τη σημερινή κατάσταση στην οικονομία αποτελεί ξεκάθαρη πολιτική επιλογή, ανάγοντας την οικονομία σε ένα είδος θρησκευτικής λατρείας.
Θα πρότεινα στους φοιτητές των οικονομικών σχολών στη χώρα μας να διαδώσουν σαν χαρτοπόλεμο στο διαδίκτυο το μεταφρασμένο στα ελληνικά κείμενο του Hyman Minsky «The financial instability hypothesis-Levy Economics Institute of Bard College» (1992) καθώς και μιαν απλοποιημένη περίληψή του για τους μη ειδικούς.
Τους δε Έλληνες εκδότες να εκδώσουν βιβλία που να τοποθετούν την οικονομία σε μια ανθρώπινη καθημερινή βάση.
Παράδειγμα το βασικό βιβλίο της σκουπιδο-οικονομίας του Michael Hudson «J for Junk economics» και το βιβλίο του Steve Keen «Debunking economics» για την απομυθοποίηση της οικονομίας.
Η διάδοση της γνώσης για την οικονομία, για το πώς δημιουργείται η αξία και το χρήμα, συνεχίζουν να αποτελούν τις πιο επαναστατικές γνώσεις στη σημερινή εποχή και όχι μόνο (υπάρχουν πολλές σχετικές παρουσιάσεις στο You Tube).
Οικονομία και Νεοφιλελευθερισμός
Ένας από τους λόγους είναι ότι η οικονομία ουσιαστικά αναφέρεται σε σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους -έχει μια συλλογική διάσταση, αποτελεί ένα συλλογικό και όχι ατομικό φαινόμενο.
Η νεοφιλελεύθερη οικονομική θεωρία βασίζεται στα άτομα και όχι στις συλλογικότητες. Είναι φτιαγμένη για να ικανοποιεί τις φαντασιώσεις του 0,001% και όχι του 99%.
Αυτό τόνισαν και οι εκλαϊκευτές της, η Θάτσερ (ΤΙΝΑ-There Is No Alternative – Δεν υπάρχει εναλλακτική) και ο Ρίγκαν (Ο εχθρός είναι το κράτος).
Αλλά σε ένα κόσμο που αλλάζει δύο φορές την ημέρα, οι εκλαϊκευτές αυτοί αποτελούν μόνο μια στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας και τίποτε άλλο.
Ωστόσο άθελά τους δημιούργησαν αυτό που βιώνουμε σήμερα -μια ολοένα μεγαλύτερη επιτάχυνση της καθημερινότητάς μας.
Για τον τρόπο που η επιστήμη της οικονομίας έγινε μια θρησκευτική λατρεία, θα πρότεινα σε κάθε ενδιαφερόμενο/νη να δει στο You Tube το βίντεο «How economics became a cult».
Πηγή: Efsyn.gr, Συντάκτης: Μανώλης Χαιρετάκης, ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ, Πανεπιστήμιο Αθηνών
